I) Açık Cezaevinin Farkları Nelerdir?
Kesinleşen cezaların infazında açık cezaevine biran evvel geçmek neredeyse tüm hükümlülerin öncelikli talepleri arasındadır. Peki açık cezaevinin kapalı cezaevine nazaran farkı nedir? Bilindiği üzere kapalı cezaevleri, türüne göre yüksek güvenlik önlemleri ile donatılan, koğuş bahçe ve dış kapılarının belirli zaman aralıkları hariç sürekli kapalı tutulduğu ve infazın belirli yoğunlukta çektirildiği yerlerdir. Açık cezaevlerinde ise kapalıda olduğu gibi bir güvenlik ve kapalılık durumu bulunmamaktadır. Tam aksine hükümlüler birçok alanda faaliyet gösteren atölyelerde hem zaman geçirmekte, hem sanat öğrenmekte hem de para kazanabilmektedir. Ayrıca dış dünyayla bağlantı noktasında telefon haklarını daha rahat kullanmalarına ek olarak bazı şartlara göre ailelerinin yanında izin kullanma imkanları da bulunmaktadır. Dolayısıyla her anlamda kapalı cezaevine göre hem fiziki hem de psikolojik şartlar yönüyle daha rahat bir ortamdır.
II) Hükümlüler Hangi Hallerde Doğrudan Açığa Gönderilir?
Doğrudan açığa ayrılma şartları, konuyla alakalı yayımlanan Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliği madde 5 ile düzenlenmiştir. Bu kapsamda;
- Kasıtlı suçlardan toplam 3 yıl ve daha az süreyle hapis cezası alanlar,
- Taksirli suçlardan 5 yıl ve daha az süreyle hapis cezası alanlar,
- Adli para cezası hapis cezasına çevrilenler
- 2004 sayılı İcra İflas Kanunu kapsamında tazyik hapsine tabi tutulanlar,
Kapalı cezaevine alınmaksızın doğrudan açığa ayrılacaklardır. Terör suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ile cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlarda doğrudan açık cezaevine gönderme yapılamaz.
III) Kapalıdan Açığa Geçilebilir mi?
Cezanın infazına kapalıda başlayan hükümlülerin hangi koşullarda açık cezaevine ayrılacakları aynı yönetmelikte madde 6 ile düzenlenmiştir. Bu doğrultuda;
- Toplam cezası 10 yıldan az olanlar 1 ayını, 10 yıl ve daha fazla cezası olanlarsa bu sürenin 1/10’unu iyi halli biçimde infaz edip koşullu salıverme tarihine 7 yıl veya daha az süre kalması durumunda,
- Müebbet hapis cezası alanların koşullu salıverme tarihine 5 yıl veya daha az süre kalması durumunda,
- Cezalarını yüksek güvenlikli kurumlar ya da yüksek güvenlikli bölümlerde geçirenlerin toplam sürenin 1/3’ünü iyi halli biçimde infaz edip koşullu salıverme tarihine 3 yıl veya daha az süre kalması durumunda,
Kapalı cezaevinden açığa geçmeleri mümkündür.
Bazı suç tiplerinde koşullu salıverme tarihine daha az zaman kalması ve dolayısıyla kapalıda daha fazla cezanın infaz edilmesi şartı aranmaktadır. Bu suçlara bakıldığında;
- Nitelikli hırsızlık, basit ve nitelikli yağma, uyuşturucu madde ticareti ve uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma suçlarında koşullu salıvermeye 5 yıldan az süre kalması,
- Cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı, eşe karşı öldürme, eşe karşı kasten yaralama ve nitelikli eziyet suçlarında ise koşullu salıvermeye 3 yıldan az süre kalması,
- Örgüt suçlarında etkin pişmanlıktan yararlananlar yönüyle 2 yıldan, diğer örgüt üyeleri yönüyle ise 1 yıldan az süre kalması,
Gerekmektedir. Aynı anda birden fazla cezanın infaz olunduğu hallerde koşullu salıvermeye en az süre aranan suç nazara alınacaktır.
IV) Çocuk Hükümlülerde Açığa Ayrılma Düzenlemesi Nasıldır?
18 yaşından küçük hükümlülerde Yönetmelik madde 7 ile farklı bir geçiş rejimi düzenlenmiş olup bu kapsamda;
- Çocuk eğitim evinde cezası infaz edildiği sırada eğitime devam etmeyenler 18 yaşını bitirdiklerinde,
- Eğitime devam edenler ise 21 yaşını bitirdiklerinde,
Suç türüne bakılmaksızın açık kuruma gönderilir. Açık kuruma gönderilenlerin 18 yaşını doldurmadan önce işlediği diğer suçların cezaları da açık kurumlarda infaz edilir.
V) Kimler Açık Cezaevine Ayrılamaz?
Bazı özel durumlarda ve bazı mahkumiyet türlerinde hükümlü hiçbir surette açık cezaevine ayrılamaz. Anılan durumlar incelendiğinde;
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum olanların cezaları,
- Haklarında ikinci defa tekerrür hükümleri uygulananların cezaları,
- Haklarında iyi hal kararı verilse bile, infaz yasası madde 44 kapsamında 5 defa hücre cezası alıp üzerinden 1 yıl geçmemiş bulunanların cezaları,
- Terör ve örgütlü suçlardan hükümlü olup mensup oldukları örgütten ayrıldıkları idare ve gözlem kurulu kararıyla tespit edilmeyenlerin cezaları,
- Koşullu salıverilme kararı geri alınanların bu cezaları,
- Denetimli serbestlik tedbirinin ihlali sonucunda koşullu salıverilme tarihine kadar olan sürenin tamamı,
- Çocuk eğitim evleri hariç, kapalı kurumlardan firar edenler ile açık kurumlardan ikinci kez firar etmiş olanların, firar tarihinden önce kesinleşmiş olan cezaları ve koşullu salıverilme tarihine kadar kesinleşerek infazına başlanacak olan cezaları,
- 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu gereğince verilen hapsen tazyik veya tazyik hapisleri dışında, diğer kanunlarda düzenlenen tazyik, disiplin veya zorlama hapislerinin tamamı,
Kapalı cezaevinde infaz edilecektir. Yine ceza evindeyken hakkında başka suçtan tutuklama kararı verilenlerle yaş, sağlık durumu, bedensel veya zihinsel yetenekleri bakımından çalışma koşullarına uyum sağlayamayacakları idare ve gözlem kurulu kararıyla saptananlar, bu durumları devam ettiği sürece açık kurumlara ayrılamaz.
VI) Açığa Ayrıldıktan Sonra Kapalıya İade Olunur mu?
Bazı durumlarda açık cezaevine gönderilen hükümlülerin tekrardan kapalıya iadeleri gündeme gelecektir. Bu kapsamda yönetmelik madde 12 incelendiğinde;
- Haklarında sonradan başka suçtan tutuklama kararı verilenler,
- Firar edenler,
- Kınama harici disiplin cezası alıp bu cezası kesinleşenler,
- Doğrudan açığa gönderilenler hariç, sonradan yaş, sağlık durumu, bedensel veya zihinsel yetenekleri bakımından çalışma koşullarına uyum sağlayamayacakları tespit edilenler,
- İş temin edildiği halde çalışmayanlar veya iş düzenine uyum sağlayamayanlar,
- İnfaz edilenler cezaları toplandıktan sonra koşullu salıverme süreleri tutmayanlar,
- Hataen açığa ayrıldığı anlaşılanlar,
Kurum yönetim kurulu kararı ile kapalı kurumlara iade edilir.
VII) Tekrardan Açığa Geri Dönülebilir mi?
Açık cezaevinden kapalıya iade olunan yukarıda sayılan hükümlüler bazı hallerde tekrardan açığa dönebilmektedir. Bu kişilerden;
- Firar hariç disiplin cezası nedeniyle kapalıya iade edilenler bu cezanın kaldırılmasıyla,
- İlk kez firar edip kapalıya iade edilenler bir daha firar etmeyeceği kanaatiyle birlikte hücre cezasının kaldırılmasıyla,
- Yaş, sağlık durumu, bedensel veya zihinsel yetenekleri bakımından veya güvenlik nedeniyle kapalı kuruma gönderilen hükümlüler, 6 aylık süre geçtikten sonra şartları uyması halinde,
Yeniden açık kuruma ayrılabilir.
*Yasal mevzuatın sürekli değiştiği infaz yargılamalarında hak kaybı yaşanmaması adına avukat tarafından takibi önem taşımaktadır.
