ALKOLLÜ ARAÇ KULLANMANIN SONUÇLARI

Trafikte uyulacak kurallar, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve buna bağlı çıkartılan yönetmeliklerle belirlenmiştir. Mevzuat çerçevesinde en öneli trafik ihlallerinin başında, alkollü vaziyette trafiğe çıkılması gelmektedir.

Yazımızla, alkollü araç kullanılmasının neticelerini yasa ve güncel Yargıtay kararları eşliğinde ana hatlarıyla ele almaktayız.

Yazı İçeriği ve Başlıklar;

I)Alkolün İnsan Davranışlarına Etkisi

Alkol şişede durduğu gibi durmaz. İnsan davranışları ve hareket kabiliyeti üzerinde alkol doğrudan etki gösterdiğinden araç kullanma yeteneğini ortadan kaldırabilmektedir.

Promil, vücuda alınan alkolün 100 mililitre kandaki oranını miligram olarak gösteren bir ölçü birimidir. Yani bir kişinin bir litre kanında yarım gram alkol varsa 0,50 promil oranında alkollü olduğu anlamına gelir.

Adli Tıp uygulamalarına göre promile bağlı olarak alkolün insan davranışlarına etkisini listelersek;

• 0.20 promil: Sıcaklık hissi, yüzde kızarma, algı yavaşlaması, düşüncede açıklık, kendine güven, atılganlık, konuşkanlık.
• 0.50 promil: Algılama yavaşlığı, dikkat bozulması, reflekslerde yavaşlama, kontrol güçlüğü, fazla konuşma, gülme, duygusallaşma.
• promil: Hareketlere hakim olamama, konuşma ve yürüme bozukluğu, çift görme.
• 1.50 promil: Ayakta duramama, kusma, sızma.
• 2.00 promil: Bilinç kaybı, idrar kaçırma, hipertansiyon, solunum yavaşlaması, terleme.
• 3.00 promil: Ölüm ihtimali.

Ülkemizde, trafikte yasal alkol sınırı özel araçlar için 0.50 promildir. Özel araçlar haricindeki diğer araçlar içinse 0.20 promil olarak kabul edilmektedir.

Stajyer olan yani ehliyet belgesini aldıktan sonra 2 yılını doldurmayan sürücülerde ise alkol oranı 0.20 promil üstünde ise sürücü belgesine süresiz el konulmaktadır.

II) Alkollü Trafiğe Çıkmanın Yaptırımı Nedir?

Yasal miktarların üzerinde trafiğe çıkılması yasaktır. Yaptırımı trafik cezası ve ehliyetin belirli süreyle geri alınmasıdır.

Ayrıca yasal sınırların üzerinde alkollü olarak araç kullandığı tespit edilen sürücüler araç kullanmaktan men edilir.

Uygulanacak yaptırım, ihlalin tekrarlanma durumuna göre belirlenir. Buna göre;

• Yapılan tespit sonucunda, 0.50 promilin üzerinde alkollü olarak araç kullandığı tespit edilen sürücüler hakkında 2024 yılı için güncel 6.439 TL idari para cezası verilir ve sürücü belgesi altı ay süreyle geri alınır.
• Son 5 yıl içinde ikinci kez alkollü yakalanan sürücüye 2024 yılı için güncel 8.075 TL idari para cezası verilir ve sürücü belgesi iki yıl süreyle geri alınır
• Son 5 yıl içinde 3 ve daha fazla yakalanan sürücüye ise 2024 yılı için güncel 12.977 TL idari para cezası verilir ve sürücü belgesi her seferinde beşer yıl süreyle geri alınır.

Sürücü belgelerinin herhangi bir nedenle geçici olarak geri alınmış olması halinde tekrar eden ihlallerdeki süreler, geçici alma süresinin bitiminden başlamaktadır.

Yukarıda belirtilen cezalar ödenmeden süre dolsa dahi sürücü belgesi iade edilmeyecektir.

Ayrıca, alkollü olarak araç kullanması nedeniyle;

• Son ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren geriye doğru beş yıl içinde sürücü belgeleri ikinci defa geri alınan sürücüler Sağlık Bakanlığınca, sürücü davranışlarını geliştirme eğitimine;
• Üç veya üçten fazla geri alınan sürücüler ise psiko-teknik değerlendirmeye ve psikiyatri uzmanının muayenesine tabi tutulurlar

III) Alkol Ölçümü Nasıl Yapılır?

Trafik görevlilerince sürücüler her zaman alkol kontrolüne tabi tutulabilirler.

Alkolün kandaki miktarını tespit amacıyla, trafik ekipleri teknik cihazlar kullanılır. Bu cihazlar; tarih, saat ve ölçüm sonucu ile cihaza ait seri numarasını gösterir çıktı verebilen ve kalibrasyon ayarı yapılmış özellikle olmak zorundadır.

Herhangi bir kazaya karışmaksızın, rutin kontrolde teknik cihaz kullanılmasını kabul etmeyen sürücüler hakkında “cihaz ölçüm ret işlemi” uygulanır ve trafikten men edilir. Sürücüye yasada belirtilen ve her yıl yeniden belirtilen miktarda idari para cezası verilecek olup miktar 2024 yılı için 18.452 TL’dir. Ayrıca bu kişilerin sürücü belgesi iki yıl süreyle geri alınır. Bu durumda kişi ayrıca kan ya da idrar testine götürülmeyecektir.

Sürücünün kazaya karışması durumunda prosedür farklıdır. Kişinin yaralanmalı veya ölümlü ya da ekiplerce müdahil olunan maddi hasarlı trafik kazası yapması halinde, ölçüm zorunludur. Dolayısıyla böyle bir durumda cihazla ölçümü kabul etmeyen sürücü, en yakın adli tıp kurumuna veya adli tabipliğe veya Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kuruluşlarına götürülerek kendisinden kan, tükürük veya idrar gibi örnekler alınır.

IV) Alkollü Trafiğe Çıkmak Suç mu?

Burada ikili bir ayrımla kişinin maddi ya da bedeni zararlı kazaya karışıp karışmadığına bakılır

Yasal sınırın üzerinde alkollü vaziyette kazaya karışılması halinde, Türk Ceza Kanununda karşılık gelen neticeye göre adli işlem yapılır (Ölümle sonuçlanma, yaralanma, mala zarar verme gibi)

Trafiğe çıkılırken alınan alkol miktarı suçun vasfının tayininde son derece önemlidir. Bu anlamda suçun olası kast, bilinçli taksir veya adi taksirle işlenip işlenmediğinde alkol miktarı dikkate alınır.

• “…154 promil alkollü olarak olay mevkiine geldiğinde alkollü olması ve ehliyetinin işinin bir parçası olması sebebiyle ehliyetine el konulmasını istemediğinden ayrıca yanındaki arandığını bildiği arkadaşının yakalanmaması amacıyla kendisine yeterli mesafeden alınmış önlemlerle birlikte yapılan dur ikazlarına rağmen hızını hiç azaltmadığı, bu şekilde seyrettiğinde kendisine müdahalede bulunulacağını ve müdahalede bulunan polis memurlarından birine çarpıp ölümüne yol açabileceğini öngörmesine rağmen, yakalanmamak için eylemine devam edip seyrini sürdürmekle meydana gelecek neticeyi kabullendiği anlaşılmakla, sanığın eylemini olası kast ile işlediği ve olası kast hükümleri uygulanmak suretiyle cezalandırılması…”; Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2018/2224 E 2018/4709 K

Ancak 1.00 promil üzerinde alkolle trafiğe çıkıldığında, hiç kimseye zarar verilmese ve kaza yapılmasa dahi, trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan işlem yapılır. Kaza yapılırsa ek olarak yukarıda belirtilen şekilde, neticeye göre işlem yapılacaktır.

• “…Kazanın meydana gelmesine, sanığın alkollü vaziyette araç kullanmasının sebebiyet verip vermediği hususunun, atılı suçun oluşumu bakımından önem arz etmediği, alkolün etkisiyle emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edemeyecek halde olmasına rağmen trafiğe çıkarak araç kullanmasının yeterli olduğu…”; Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2017/3889 E 2018/2493 K

V) Yasal İtiraz Hakkı

Yapılan idari para cezası ve sürücü belgesinin geri alınması işlemine karşı 15 gün içinde Sulh Ceza Hakimliklerine itiraz hakkı bulunmaktadır.

Bu açıdan ölçümün yanlış olduğunu düşünen ya da cihazı üflememesi nedeniyle ölçüm yapılmayan kişilerin en yakın sağlık kuruluşuna giderek kan testi yaptırmaları lehlerine olacaktır. Böyle bir durumda Adli Tıp uygulamalarına göre kan testi zamanından başlayarak her saat için 0.15 promil ekleme yapılarak olay anındaki alkol miktarı belirlenecektir.

Trafik cezalarının 15 gün içerisinde ödenmesi durumunda %25 indirim uygulanmaktadır. Ancak itiraz yoluna başvurulması bu süreyi korumaz. Kişi hem cezayı ödemiş hem de itirazda bulunmuş ise, itirazının kabulü durumunda ödediği paranın iadesini isteyebilecektir.

*/Makalemizdeki içerik, genel olarak bilgilendirme amaçlıdır. Her olayın farklı özellikler taşıması ve trafik kural ihlallerinin cezai sorumluluk ve ehliyete belirli sürelerle el konulması gibi önemli sonuçları olması nedeniyle, konusunda uzman avukatlardan destek alınması son derece önemlidir.

**/Yargıtay kararları için bknz; https://karararama.yargitay.gov.tr/