I) Boş Kağıt ya da Senet Sonradan Doldurulabilir mi?
Günümüz koşullarında boş bir kağıda ya da senede imza atmanın rizikolu olduğu herkesçe bilinen bir gerçektir. Ancak günlük hayatta işler biraz farklı yürür ve risk alınır. Özellikle ticari işlerde imzalı boş senet verilmesi uygulamasına sıklıkla rastlanılmaktadır.
Böyle bir durumda karşılaşılacak en önemli sorun, her ne kadar boş bir kağıt/senet verilmişse de, ne şekilde doldurulacağı esasında kararlaştırılmış olmasına rağmen, bunun anlaşma hilafına doldurulmasından oluşmaktadır.
II) Rıza Dışı Doldurmak Nedir?
Boş kağıt/senet verilirken ne amaçla verildiği ve ileride doldurulacaksa bunun limitleri taraflarca kararlaştırılır. Böylelikle evrakı elinde bulunduranın bunu ne şekilde kullanacağının sınırları belirlenir. Bunun dışında cereyan eden ve imza atanı daha fazlasını ifaya zorlayan tüm davranışlar rıza dışı sayılacaktır.
İster basit beyaz bir kağıt olsun ister matbu senet formunda olsun, boş kağıdın imzalanması hukuken geçerli ve bağlayıcıdır. Böyle bir durumda kağıt/senedin sonradan anlaşma dışında doldurulduğu hukuk davası ya da icra safhasında iddia olunduğunda, bunun imza atan tarafından ispatı gerekecektir. Dolayısıyla boş bir kağıdı imzalarken iki kere düşünmek gerekir.
III) Bu Tür Davranış Suç mudur?
Elbette! Konu 5237 sayılı TCK madde 209’da açığa imzanın kötüye kullanılması suç tipi olarak düzenlenmiş ve cezai yaptırıma bağlanmıştır.
Ancak en başta belirtelim ki, bu suçun oluşumu için boş bir kağıdın bunu veren tarafından imzalanıp teslimi şarttır. Aksi durumda yani imza yoksa suç oluşmaz. İmza taklit ise bu durumda evrakın niteliğine göre doğrudan resmi ya da özel belgede sahtecilik suçu gündeme gelecektir.
TCK madde 209 düzenlemesine göre açığa imzanın kötüye kullanılması bunu gerçekleştirene göre iki farklı sonuca sebebiyet vermektedir ki;
İlki bizatihi kağıdı/senedi teslim alan kişinin bu yönde davranışıdır. Burada kağıdı/senedi teslim alan, içeriğini kendisine verilme nedeninden farklı biçimde doldurmaktadır. Suçun oluşumu için anılan kağıdın kullanılması dahi gerekmez. Söz konusu rıza dışı doldurma tamamen olabileceği gibi kısmi de olabilir. Belirtilen farklılık çeşitli şekillerde gündeme gelebilecektir. En sık karşılaşılan örnek bedelin fazla yazılması olsa da, boş kağıdı imza eden aleyhinde sonuç doğuracak diğer davranışlarla da bu suç işlenebilecektir (vade kısaltımı, faiz eklenimi vb). Bu şekilde işlenen suçun 6 aylık şikayet süresine tabi olduğu gözden kaçırılmamalıdır.
İkinci durumda ise böyle bir kağıt/senedin 3. kişilerce doldurulması halidir. Ancak bunun için söz konusu kağıdın hukuka aykırı biçimde ele geçirilmesi gerekecektir. Böyle bir durumda bunu yapan, kağıdın/senedin vasfına göre resmi ya da özel belge sahtecilik suçundan cezalandırılır. Dolayısıyla eğer özel bir belge ise ayrıca kullanılması şarttır. Suçun takibi için şikayet şartı aranmaz.
IV) Yargıtay Ne Diyor?
Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu, 2797 sayılı Yargıtay Kanunu madde 45 gereği bağlayıcı olan 24.03.1989 tarih 1988/1 1989/2 sayılı içtihadı birleştirme kararında; açığa imzanın kötüye kullanılması suçunda imzanın kötüye kullanıldığının ispatı için özel hukuk ispat kurallarına atıfla istisnalar hariç yazılı delille kötüye kullanma olgusunun ortaya konulmasını aramaktadır. Anılan İBK kararı özel dairelerce de uygulanagelmektedir ( “…boş senedin anlaşmaya aykırı doldurulduğunun yazılı delille ispatının zorunlu olduğu, tüm dosya kapsamına göre katılan tarafından sunulan bir yazılı delil bulunmadığı gibi yazılı delil başlangıcı kabul edilebilecek bir delilin de sunulmaması karşısında; sanığın üzerine atılı suçun unsurları itibarıyla oluşmadığı anlaşılmakla, beraatine hükmedilmesi gerektiği…” 11. Ceza Dairesi 2019/8710 E 2021/9346).
Söz konusu yaklaşım, ceza yargılamasında serbest değerlendirme ilkesini zedelediği ve suç mağdurları için böyle bir ispatın güçlüğüne binaen maddeyi uygulanamaz kıldığı gerekçesiyle eleştirilmekle birlikte, boş kağıdı imzalamak isteyen kişilerin rıza dışı doldurma iddialarını ispatta karşılaşacakları güçlüğün altını çizmekteyiz.
*Benzer senetlerden dolayı hukuk, icra ya da ceza davalarında hak kaybı yaşanmaması adına konusunda uzman bir avukat tarafından dava takibi önem taşımaktadır.
**Yargıtay kararları için; https://karararama.yargitay.gov.tr
