Bir hekimin kasti bir suç işlemesi durumunda, hak yoksunluğu olarak meslekten geçici olarak yasaklanması gündeme gelebilecektir.
Bir önceki yazımızda taksirli suçlar yönüyle ele aldığımız ( https://estalaw.com/taksirli-suc-nedeniyle-hekimlikten-gecici-yasaklanma/) konuyu bu yazıyla kasti suçlar yönüyle değerlendireceğiz.
Yazımızla, hekimlikten kasti bir suç nedeniyle, infaz safhasında ve bazı durumlarda infaz sonrasında ek olarak geçici yasaklanma hallerine dair açıklamalarda bulunmaktayız
Yazı İçeriği ve Başlıklar;
| 1. Ne Zaman Kast Sorumluluğu Doğar? |
| 2. Kasten İşlenen Herhangi Bir Suça Bağlı Yasaklanma Zorunlu mu? |
| 3. Yasaklanma Ne Kadar Sürecektir? |
| 4. Yasaklanmanın İçeriği Nedir? |
| 5. Mesleği Kötüye Kullanmada İnfaz Sonrası Ek Hak Yoksunluğu |
| 6. Ek Yasaklama Ne Kadar Sürer? |
| 7. Değerlendirme |
I) Ne Zaman Kast Sorumluluğu Doğar?
Konuyu hekimlerin meslekleriyle ilgili olan ve olmayan suçlar yönüyle ikiye ayırmak işlevseldir. Ayrımın önemi, hak yoksunluğu olarak meslekten yasaklanmada TCK madde 53/1-e düzenlemesine ek olarak, madde 53/5 uygulanıp uygulanmamasında önemlidir.
Hekimlerin malpraktislerinde kast hali istisna olup genel sorumlulukları dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık olarak taksir halidir. Kast durumunda dahi, bilme ve isteme olarak tanımlı doğrudan kasttan ziyade, kabullenme olarak 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu/TCK madde 21/2 içerisinde tanımlı olası kastın oluşması daha muhtemeldir.
Bunun dışında diğer yani meslek alanı dışındaki suçlarda kasten davranılması, diğer bireylerden bir farklılık göstermez. Yani her insan gibi hekim de, özgü suç olmadıkça her suçu işleyebilir ve kastı gündeme gelebilir.
II) Kasten İşlenen Herhangi Bir Suça Bağlı Yasaklanma Zorunlu mu?
Konu TCK madde 53/1-e içerisinde yer almaktadır. Düzenlemeye göre kasten işlenen bir suç nedeniyle hapis cezasına mahkumiyet durumda, bir kamu kurumunun iznine tabi olarak yapılabilecek bir mesleğin kendi sorumluluğu altında serbest meslek olarak icrası da belirli sürede yasaklanmaktadır.
Hekimlik mesleği de 1219 sayılı yasa gereği Sağlık Bakanlığı bünyesinde icra edilebildiğinden kasten suç işleyen ve hapis cezası alan bir hekim, bu düzenlemeye tabi olacaktır.
Düzenlemenin kasti suç için mesleğin icrası şartı getirmediği, yani alakasız başkaca bir suçun dahi bu sonuca sebep olacağına dikkat edilmelidir.
Bununla birlikte bu madde çerçevesindeki yasaklamanın sadece hapis cezasına mahkumiyet halinde gündeme geleceği, adli para cezası verilmesi halinde uygulanmayacağı unutulmamalıdır.
Düzenleme, bağlı yetki içerdiğinden, mahkemece kasti bir suç nedeniyle mahkumiyet kararı verilmesi durumunda, ceza alan hekime hak yoksunluğundan muafiyet tanınması mümkün değildir. Bunun istisnası ise, hapis cezasının ertelenmesinde hakime hak yoksunluğuna hükmetmeme imkanı taşıyan,TCK madde 53/3 düzenlemesidir.
III) Yasaklanma Ne Kadar Sürecektir?
TCK madde 53/1-e düzenlemesindeki yasaklanma, sadece cezanın infazı süresince geçerlidir. Dolayısıyla süre, verilen hapis cezasının infazının tamamlanması ile eşdeğerdir.
Hapis cezasının ertelenmesi durumunda ise, mahkemenin bu madde kapsamında meslekten geçici olarak yasaklanmadan muafiyet tanıması mümkündür. Bunun için hükümde açıkça karar alınması gerekecektir.
Koşullu salıverme halinde ise kural olarak bihakkın tahliye tarihi olarak müddetnamede yer alan süre dolmadıkça yasak kalkmamaktadır. Ancak tıpkı ertelemede olduğu gibi bu konuda TCK madde 53/3 mahkemeye takdir yetkisi ve koşullu salıverme sonrası muafiyet oluşturma yetkisi tanınmıştır.
Bununla birlikte, denetim yükümlülüklerine uyulması halinde hiç yaşanmamış kabul edilen 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu/CMK madde 231/5 kapsamında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması yani bilinen adıyla “HAGB” kararı verilen hallerde, hak yoksunluğu da uygulanmayacaktır.
IV) Yasaklanmanın İçeriği Nedir?
Bu noktada ayrı bir parantezi, Anayasa madde 38/3 “Yasallık” ilkesi gereğince, TCK madde 53/1-e düzenlemesinde yer alan “kendi sorumluluğu altında” ibaresi için açmaktayız.
Yasallık ilkesi gereği, kanunun lafzına göre böyle bir durumda hekimin kendine ait muayenehane işletemeyeceği anlaşılmalıdır.
Yani bu durumda hekimin başkasına ait bir sağlık kuruluşunda hizmet akdiyle çalışmasına engel bulunmadığını önemle belirtiriz.
V) Mesleği Kötüye Kullanmada İnfaz Sonrası Ek Hak Yoksunluğu
Hak yoksunluğuna dair bir başka düzenleme ise TCK madde 53/5 içerisinde mevcuttur.
Düzenlemeye göre, bir mesleğin icrası sırasında bu mesleğin sağladığı hak ve yetkilerin kötüye kullanılması ile suç işlenmesi durumunda, ek olarak infaz sonrasında da hak yoksunluğuna hükmedilir.
Bu şekilde verilecek yasaklama, kasti suçların doğal sonucu olan yukarıda aktardıklarımızdan farklı olarak sadece meslekle bağlantılı suçlar için geçerlidir. Ancak burada hapis cezası sınırlaması bulunmayıp, yetkinin kötüye kullanılması nedeniyle adli para cezası verilen hallerde de, TCK madde 53/5 uygulanacaktır.
Ek hak yoksunluğunda, hakimin bu yönde karar verip vermemeyi değerlendirme yetkisi yoktur. Eğer bir hekim mesleğinin sağladığı yetkileri kötüye kullanarak kasti bir suç işlemişse, TCK madde 53/5 uygulanmak zorundadır. Bununla birlikte sürenin belirlenmesinde hakimin takdir yetkisi mevcut olup kararda gösterilecektir.
VI) Ek Yasaklama Ne Kadar Sürer?
Ek yasaklamanın süresi, verilen mahkumiyet kararının yarısından mahkumiyet süresine kadar belirlenecektir. Adli para cezasında ise gün olarak belirlenen ceza dikkat alınarak yine yarıdan tam süreye kadar yasaklama gündeme gelecektir.
Bu yöndeki hak yoksunluğu, ceza mahkumiyetinin kesinleşmesi ile yürürlüğe girer yani istinaf veya temyiz aşaması ile kesinleşen karar sonrası artık cezayı alan hekim mesleğini icra edemez.
Süre ise cezanın tamamen infazında itibaren işler ve süre sonuna kadar meslekten yasaklılık söz konusudur. Böylelikle cezaevinde geçen süre veya hükümlünün kaçması gibi bir nedenle infaza başlanamaması gibi durumlarda geçen tüm zaman dilimi, hak yoksunluğuna eklenmiş olur.
VII) Değerlendirme
Hak yoksunluğu olarak meslekten geçici yasaklanma, ciddi bir yaptırımdır. Ayrıca 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu madde 4 gereği tüm hak yoksunlukları, adli sicil kaydına işlendiğinden alenidir.
Kasten işlenen suçlarda, hapis cezası verilmesi halinde ve bu cezanın infaz süresinde otomatikman hak yoksunluğu olarak sadece serbest hekimlikten yasaklanma söz konusudur. Ancak işlenen suçun meslekle bağlantısı aranmaz. HAGB kararı hak yoksunluğu doğurmamakla birlikte erteleme halinde bu konuda açıkça karar alınması halinde hak yoksunluğu uygulanmayabilir.
Mesleğin kötüye kullanılması suretiyle işlenen kasti suçlarda ise, taksirli suçlardaki gibi cezanın infazı sonrası geçerli olacak biçimde ek yasaklama verilecektir. Burada sadece sürenin belirlenmesi hakimin takdirinde olup yarıdan tam süreye kadar, meslekten yasaklılık hali verilmesi gerekecektir.
*Kişinin mesleki geleceğini doğrudan ilgilendiren ceza davalarında hak kaybı yaşanmaması adına konusunda uzman bir avukat tarafından dava takibi önem taşımaktadır.
