Çoğumuz, adli makamlara taşıdığımız ihtilaflarda işin esasıyla ilgileniriz. Bu açıdan davamızın kabulü, lehimize düzenlenen bilirkişi raporu, tanıkların ne dediği konularında yoğunlaşırız. Ancak, yargılamada çoğu kez önemsenmeyen bir başka husus vardır ki kararların alınmasında kesinleşmesine ve icrasına her safhada büyük önem arz etmektedir; Tebligat.
Tebligat, muhatabın söz konusu işlemden bilgilendirilmesini sağladığı gibi, ilgili işlemi yapan birimin bildirim yükümlülüğünü yerine getirdiğinin de belgesidir. Bu sebeple tebligattaki usulsüzlükler, bir sonraki safhaya geçilmesinin önünde engel oluşturacaktır.
Şimdi özet biçimde, elektronik tebligat harici tebligatın nasıl yapılacağını 7201 sayılı Tebligat Kanunu ve yönetmeliği hükümlerine göre inceleyelim.
1- Nerede Tebligat Yapılır?
Tebligat, tebliğ yapılacak şahsa bilinen en son adresinde yapılır. Bilinen en son adresin tebligata elverişli olmadığının anlaşılması veya tebligat yapılamaması halinde, muhatabın adres kayıt sisteminde bulunan yerleşim yeri adresi yani MERNİS kaydı, bilinen en son adresi olarak kabul edilir ve tebligat buraya yapılır (TK madde 10)
Tebligatın bir bilgilendirme aracısı olması nedeniyle, muhatabın başvurusu ya da kabulüyle diğer yerlerde de tebligat yapılması mümkündür.
2- Tebligat Kime Yapılır?
Kural tebligatın muhatabın bizzat kendisine yapılmasıdır. Ancak bazı durumlarda kuralın istisnaları mevcuttur. Bu kapsamda;
- Avukat ile takip edilen işlerde tebligat avukata yapılır (TK madde 11). Eğer birden fazla avukat mevcutsa herhangi birisine yapılması yeterlidir. Burada kastedilenin takip edilen işlerle sınırlı olduğu ve bu durumda tebligatın muhataba değil avukata yapılmasının zorunlu olduğu unutulmamalıdır.
- Yasal temsilcileri bulunan örneğin velayet altındaki çocuklar ya da vesayet altındaki kısıtlılarda tebligat, yasanın doğrudan muhataba tebliği zorunlu kıldığı haller haricinde yasal temsilcilere yapılır (TK madde 11).
- Tüzel kişilerde tebligat, yetkili temsilci kimse ona yapılır (TK madde 12). Eğer bu kişiler tebligatın yapıldığı sırada orada değillerse orada çalışan kişilere de tebligat yapılması gereçlidir (TK madde 13).
- Silah altındaki erlere yapılacak tebligat, üstleri konumundaki kişiler aracılığıyla yapılır (TK madde 14).
- Kendisine tebliğ yapılacak şahıs adresinde bulunmazsa tebliğ kendisi ile aynı konutta oturan kişilere veya hizmetçilerinden birine yapılır (TK madde 16).
- Muhatap kişi hastane, fabrika, otel gibi serbestçe girilmeyecek ya da arandığında kolayca bulunamayacak bir yerde çalışıyorsa ve derhal bulunamıyorsa, tebligat buranın sorumlusuna yapılır (TK madde 18).
- Tutuklu ve hükümlüler tebligat, bulundukları yer cezaevi görevlilerince yapılır (TK madde 19).
Yukarıda muhatap yerine tebliği alacak olan kişilerin görünüşüne nazaran 18 yaşından aşağı olmaması ve bariz bir surette ehliyetsiz bulunmaması lazımdır (TK madde 22).
3- Tebligat Yapma İmkanı Yoksa
Muhatap veya onun adına tebligatı almaya kişiler o yerde bulunamazsa ya da bulunmalarına rağmen evrakı almak istemezlerse, TK madde 21 devreye girecektir. Buna göre;
- Tebligatı yapan kişi tebliğ olunacak evrakı, o yerin muhtar veya ihtiyar heyeti üyelerinden birine, ya da zabıta amir/memurlarına imza karşılığı teslim eder.
- Ayrıca, durumu bildiren bir ihbarname gösterilen adresteki binanın kapısına yapıştırılır.
- Yine durum, o binada oturan yönetici/komşu ya da kapıcıya bildirilir.
Eğer gösterilen adres muhatabın MERNİS adresi ise muhatap orada hiç oturmamış olsa veya ayrılsa dahi yine aynı şekilde yukarıda belirtilen prosedür uygulanır.
TK 21’e göre yukarıdaki şekilde yapılan tebligat, ihbarnamenin kapıya yapıştırıldığı tarihte yapılmış sayılır.
4- Muhatabın Adresi Yok ya da Yabancı Ülke de ise?
Yabancı ülkede bulunan kişilere yapılacak tebligat, muhatabın Vatandaş olup olmamasına göre farklı usullerle o yerdeki Elçilik veya Konsolosluklar aracılığıyla TK madde 25 vd hükümlerince yapılır.
Adresi meçhul olanlara tebligat, ilanen yapılır. Bu durumda izlenecek yol;
- Adresin meçhul olması halinde durum tebliğ memuru tarafından mahalle veya köy muhtarına şerh verdirilmek suretiyle tespit edilir.
- Bununla beraber tebliği çıkaran merci, muhatabın adresini resmi veya özel kurum ve dairelerden gerekli gördüklerine sorar. Ayrıca zabıta vasıtasıyla tespit ettirir.
- Sonrasında ilan, tebliği çıkartan makamın bulunduğu yerde yayımlanan bir gazete ve elektronik ortamda yayımlanır.
- Ayrıca tebliğ olunacak evrak ve ilan sureti, tebliği çıkaran merciin herkesin kolayca görebileceği bir yerine de asılır.
- Gerekli görülen durumlarda aralarında en az 1 hafta olmak şartıyla 2. bir ilan da yaptırılabilir.
Bu şekilde yapılan tebligat, 7 gün sonra yapılmış sayılır. Ancak ilanı veren makamın takdirine göre süre 15 güne uzatılabilir.
5- Tebligat Usulsüzse Ne Yapmalı?
Bu durumda göre, tebligatı çıkartan makama göre başvuruda bulunulması şarttır. Örneğin usulsüz tebligat icra dairesince çıkartılmışsa bunun öğrenilmesiyle 7 gün içerisinde İcra Mahkemesinde şikayet başvurusunda bulunulmalıdır. Aksi durumda takip kesinleşecektir. Yine Mahkeme tebligatlarındaki usulsüzlüklere karşı eski hale iade, istinaf ve temyiz yollarına başvurulması mümkündür.
Tebligat usulsüz olmasına rağmen, muhatap tarafından öğrenilmişse geçerli sayılacaktır (TK madde 32) Ancak bu durumda tebliğ tarihinde muhatabın bildirdiği tarih esas alınır.
*Yargılamanın tüm safhalarında önem arz eden tebligat konusunda hak kaybı yaşanmaması adına konusunda uzman bir avukat tarafından dava takibi önem taşımaktadır.
