TSK AYIRMA CEZASI

Türk Silahlı Kuvvetleri’nden ayırma cezası, 6413 sayılı Askeri Disiplin Kanunu içerisinde yer alan en ağır disiplinsizlik yaptırımıdır. Yazımızın konusu, ayırma cezasının hangi hallerde ve hangi yöntemle verileceğini konu edinmektedir.

Yazı İçeriği ve Başlıklar;

1)Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezasının Mahiyeti

Silahlı kuvvetlerden ayırma cezası, askeri personelin tabi olduğu mevzuat hükümlerine göre Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiğinin kesilmesi veya durumuna göre sözleşmesinin feshedilmesini tanımlamaktadır.

Ayırma cezası sonuçları itibariyle ağır bir cezadır. Zira bu yaptırım sadece görev sonlandırmasıyla sınırlı değildir. Bununla birlikte ek olarak Milli Savunma Bakanlığı veya TSK adına alınan eğitim veya kurslar yoluyla edinilen diploma, sertifika, uzmanlık belgesi, kurs bitirme belgeleri, ayırma cezası alanlar tarafından kullanılamaz ve bu kişiler bunlara bağlı olarak herhangi bir meslek icra edemezler.

Silahlı kuvvetlerden ayırma cezası alarak ordudan atılanlar, bir daha TSK içerisinde hiçbir göreve alınamazlar. Ancak, seferberlik ve savaş durumları istisna olup bu durumda ordudan atılanların görevlendirilmeleri mümkündür.

2) Hangi Hallerde Disiplinsizliğe Bağlı Ayırma Cezası Verilmektedir?

Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezasını gerektiren disiplinsizlikler şunlardır;

• Aşırı borçlanmak ve borçlarını ödeyememek; Nafaka, trafik kazası, doğal afet, personelin öngöremeyeceği şekilde ülke genelinde yaşanan olağanüstü ekonomik dalgalanmalar, ani devalüasyonlar, sağlık ve tedavi giderleri ile kefillik ve benzeri zorunluluk halleri hariç olmak üzere, aşırı derecede borçlanmaya düşkün olmak ve bu borçlarını ödememeyi alışkanlık haline getirmektir.
• Ahlaki zayıflık; Görevine, sosyal ve aile yaşantısına zarar verecek derecede menfaatine, içkiye, kumara düşkün olmak veya Türk Silahlı Kuvvetlerinin itibarını sarsacak şekilde yüz kızartıcı, utanç verici veya toplumun genel ahlak yapısına aykırı fiillerde bulunmaktır.
• Hizmete engel davranışlarda bulunmak; Devletin ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin itibarına zarar verecek nitelikte tutum ve davranışlarda veya ağır suç veya disiplinsizlik teşkil eden fiillerde bulunmaktır.
• Gizli bilgileri açıklamak; Yetkisi olmadığı halde, devletin güvenliği ile iç ve dış siyasi yararlarına ilişkin elde ettiği gizli bilgileri yetkisiz kişi ve kuruluşlara vermek, ulaştırmak veya açıklamaktır.
• İdeolojik veya siyasi amaçlı faaliyetlere karışmak; Siyasi partilere girmek, ideolojik veya siyasi faaliyetlere karışmak, ideolojik veya siyasi amaçlarla disiplini bozucu tavır ve davranışlarda bulunmaktır.
• Uzun süreli firar etmek; Geçerli bir mazereti olmaksızın kesintisiz olarak bir yıldan fazla süre ile izin süresini geçirmek veya firar halinde bulunmaktır.
• Disiplinsizliği alışkanlık haline getirmek; Disiplini bozucu tavır ve davranışlarda bulunmayı alışkanlık haline getirmek veya aldığı disiplin cezalarına rağmen ıslah olmamaktır.
• İffetsiz bir kimse ile evlenmek veya böyle bir kimse ile yaşamak; İffetsizliği anlaşılmış olan bir kimse ile bilerek evlenen veya evlilik bağını devam ettirmekte veya böyle bir kimseyi yanında bulundurmakta veya karı koca gibi herhangi bir kimse ile nikahsız olarak devamlı surette yaşamakta ısrar etmektir.
• Gayri tabii mukarenette bulunmak; Bir kimseyle doğal olmayan yoldan cinsel ilişkide bulunmak yahut bu fiili kendisine rızasıyla yaptırmaktır.
• Terör örgütleriyle ilişkisi olmak; Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak, bu örgütlerin propagandasını yapmaktır.

3) Ayırma Cezası Ne Şekilde Uygulanır?

Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası; Milli Savunma Bakanlığı ve kuvvet komutanlıklarında oluşturulacak yüksek disiplin kurulları tarafından verilir. Kararlar, ilgisine göre Milli Savunma Bakanı veya ilgili kuvvet komutanı onayı ile yerine getirilir. General ve amiraller hakkında ise Milli Savunma Bakanlığı yüksek disiplin kurulu tarafından verilir ve bu kararlar Cumhurbaşkanının onayı ile yerine getirilir.

Bu ceza disiplin amirlerinden en az ikisinin teklifi üzerine yüksek disiplin kurulları tarafından verilebileceği gibi, eldeki bilgi ve belgelere göre yüksek disiplin kurulları tarafından resen de verilebilir. Milli Savunma Bakanının eldeki bilgi ve belgelere ya da gerekli görmesi üzerine yaptırdığı disiplin soruşturması sonucuna göre hakkında bu cezanın verilmesine kanaat getirdiği personelin dosyaları bir karar verilmek üzere doğrudan yetkili yüksek disiplin kuruluna sevk edilir.

Yüksek disiplin kurulları; gerekli gördükleri takdirde, ilgilinin özlük dosyasını ve her nevi evrakı incelemeye, ilgili birlik, kurum ve karargahlardan bilgi almaya, hakim veya savcı kararı gerektirmeyen durumlarda kriminal inceleme yaptırma da dahil olmak üzere her türlü inceleme yaptırmaya, tanık ve bilirkişi dinlemeye, keşif yapmaya veya yaptırmaya yetkilidirler.

Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezasının verilmesine ilişkin sürecin; disiplin amirlerinin teklifi ile başlatılması halinde süreci başlatan disiplin amiri tarafından, diğer durumlarda ise yetkili komutanlıklar vasıtası ile yüksek disiplin kurulları tarafından hakkında karar verilecek personelin savunması alınır. Yazılı savunma haricinde, yüksek disiplin kurulu tarafından gerek görülmesi veya personelin talepte bulunması hâlinde personel sözlü olarak da ifade vermeye çağrılabilir. Firar ve izin tecavüzü gibi ilgilinin bulunamaması nedeniyle savunma almayı imkansız hale getiren zorunlu haller gereğince verilecek Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezasında savunma alınmaz.

Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası alan yedek subaylar ve yedek astsubaylar, ilgili kanunlara göre belirlenen kalan askerlik hizmetlerini er rütbesi ile tamamlarlar.

4) Disiplin ceza puanına bağlı olarak ayırma cezası verilmesi

Bazı hallerde disiplinsizliği alışkanlık haline getirme olarak kabul edilir ve bu durumlarda sözleşmeli subay ve astsubaylar hariç subaylar ve astsubaylar hakkında ayırma cezası verilebilir. İşte bu durumlar;

• En son alınan disiplin cezasının kesinleştiği tarihten geriye doğru son 1 yıl içinde 18 disiplin cezası puanı veya en az iki farklı disiplin amirinden toplam 12 defa veya daha fazla disiplin cezası almak.
• En son alınan disiplin cezasının kesinleştiği tarihten geriye doğru son 5 yıl içinde 35 disiplin cezası puanı veya en az iki farklı disiplin amirinden toplam 25 defa veya daha fazla disiplin cezası almak.

Disiplin ceza puanına bağlı olarak ayırma cezası verilmesi istemiyle gelen dosyaların incelenmesi sonucunda yüksek disiplin kurulunca, cezaların usulüne uygun verilmediğine veya ceza tayininde objektiflikten uzaklaşıldığına kanaat getirilirse verilen cezaların tamamının veya bir kısmının kaldırılmasına yahut personelin görev yerinin değiştirilmesine ve durumunun bir yıllık deneme süresi sonunda yeniden incelenmesine karar verilir.

5) Yargı Yolu

Anayasa Mahkemesinin 2022/10 E 2022/72 K sayılı iptal kararı ile şekillenen 6413 sayılı Askeri Disiplin Kanunu madde 43 düzenlemesine göre, silahlı kuvvetlerden ayırma cezası yargı denetimine tabi olup 60 günlük süresi içinde idare mahkemelerinde iptal davası açılabilmektedir.

*Askeri disiplin cezalarında, işlemin sebep unsurunu oluşturan disiplinsizlik hallerine ve yetki/usul unsurunu oluşturan ve cezanın türüne göre belirlenen prosedürlere dikkat edilmelidir. Bu açıdan oluşacak ihtilafların konusunda uzman kişilerce takibi son derece önemlidir.