TÜRK VATANDAŞLIĞI KAZANMA YOLLARI

Türk vatandaşlığı ne şekilde kazanılmaktadır? Şartları nelerdir ve başvurucu süreci nasıl işlemektedir?

Yazımızla 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu hükümleri çerçevesinde düzenlemeleri ve vatandaşlık kazanma şartlarını ele almaktayız.

Yazı İçeriği ve Başlıklar;

I) Türk Vatandaşlığının Doğum Yoluyla Kazanılması

Türk vatandaşlığının normal yoldan kazanılması, doğumla olur. Buna göre doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılır. Doğumla kazanılan vatandaşlık doğum anından itibaren hüküm ifade eder.

Soy bağına göre;

• Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk Türk vatandaşıdır.
• Türk vatandaşı ana ve yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk Türk vatandaşıdır.
• Türk vatandaşı baba ve yabancı anadan evlilik birliği dışında doğan çocuk ise soy bağı kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanır.

Doğum yeriyle kazanmaya bakıldığında;

• Türkiye’de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşıdır.
• Türkiye’de bulunmuş çocuk aksi sabit olmadıkça Türkiye’de doğmuş sayılır.

Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin başvurularda müracaat makamlarınca bir dosya düzenlenir ve karar alınmak üzere Bakanlığa gönderilir. Bu dosyada;

• İsteği belirten form dilekçe,
• Çocuğun Türkiye’de doğduğunu ispatlayan doğum belgesi,
• Doğum belgesine dayanılarak düzenlenen doğum tutanağı,
• Çocuğun ana ve babadan dolayı herhangi bir devletin vatandaşlığını kazanamadığını ispatlayan belge,
• Ana ve babanın vatansız olması halinde temini mümkün ise bu durumu ispatlayan belge,

Yer alacaktır.

Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin olmayan kişi, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanabilir.

II) Genel Yöntemle Türk Vatandaşlığı Kazanılması ve Şartları

Vatandaşlık kazanmanın genel yolu, belirli sürede ülkemizde ikamet edilmesi ve bu konuda yapılan başvuru ile yetkili makamın kararı gerekecektir.

Yetkili makam kararıyla vatandaşlık kazanımında bazı şartların mevcudiyetine bakılır. Buna göre; Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı, 5901 sayılı yasadaki şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir. Ancak, aranan şartları taşımak vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamaz. Yani idarenin bu konuda değerlendirme yapma yetkisi bulunmaktadır.

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda aranan temel şartlara bakıldığında;

• Kendi milli kanununa, vatansız ise 4721 sayılı Türk Medeni Kanununa göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
• Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz 5 yıl ikamet etmiş olmak,
• Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışlarıyla ispat etmek;
  • Türkiye’de taşınmaz mal edinmek, iş kurmak, yatırım yapmak, ticaret ve iş merkezini Türkiye’ye nakletmek, çalışma iznine tabi olarak bir iş yerinde çalışmak ve benzeri davranışlarla teyit etmiş olmak veya
  • Türk vatandaşı ile evlenmek, ailece müracaat etmek, daha önce Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak veya eğitimini Türkiye’de tamamlamak,
• Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,
• Toplum içinde birlikte yaşamanın gerektirdiği sorumluluk duygusu ile davranarak iyi ahlak sahibi olduğunu göstermek, davranışları ile çevresine güven vermek, toplumca hoş karşılanmayan ve toplum değerlerine aykırı kötü alışkanlığı bulunmamak,
• Toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek düzeyde Türkçe konuşabilmek,
• Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,
• Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak.

Şartları aranmaktadır.

Başvuruda gerekli birçok belge mevcuttur. Bunların eksiksiz biçimde temini ve sunulması son derece önemli olup zaman kaybı yaşanmaması adına tek seferde tamamlanması gereklidir. Bunlar;

• Başvuru Formu,
• 2 Adet 50×60 mm boyutunda beyaz fonda, desensiz ICAO tarafından belirlenen ve makinede okunabilen biyometrik fotoğraf,
• Kişinin hangi devlet vatandaşı olduğunu gösteren pasaport veya benzeri belge, vatansız ise temininin mümkün olması halinde buna ilişkin belge.
• Kişinin kimlik bilgilerini gösteren doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi belge ve evli ise eş ve çocuklarının aile bağını kanıtlayan nüfus kayıt örneği veya benzeri belge.
• Medeni hal belgesi ve evli ise evlenme belgesi, boşanmış ise boşanmayı kanıtlayan belge, dul ise eşine ait ölüm belgesi.
• Kişinin genel sağlık bakımından tehlike teşkil edecek bir hastalığı bulunmadığına dair, usul ve esasları Sağlık Bakanlığınca belirlenmiş olan sağlık raporu.
• Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağladığına ilişkin gelirini veya mesleğini ispatlayan çalışma izni, vergi levhası, taahhütname veya benzeri belge.
• Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz olarak beş yıl ikamet ettiğine dair il emniyet müdürlüğünden alınacak yurda giriş ve çıkış tarihlerini gösteren belge.
• Başvuru tarihinden ileriye doğru vatandaşlık işlemlerinin sonuçlandırılmasına yetecek süreli ikamet tezkeresi.
• Herhangi bir suç nedeniyle hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunuyorsa onaylı bir örneği.
• Kişinin doğum tarihinin ay ve günü bulunmuyorsa, doğum tarihinin tamamlanması için ülkesinin yetkili makamlarından alınmış belge, belgenin temin edilememesi halinde ise 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 39 uncu maddesi gereğince işlem yapılmasını kabul ettiğine dair imzalı beyanı.
• Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz

Bir yabancı için ikamet, Türk kanunlarına uygun olarak Türkiye’de oturmaktır. Türk vatandaşlığını kazanma talebinde bulunan bir yabancı başvuru için aranan ikamet süresi içinde toplam 12 ayı geçmemek üzere Türkiye dışında bulunabilir. Türkiye dışında geçirilen süreler bu Kanunda öngörülen ikamet süreleri içinde değerlendirilir.

Milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ya da ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybedenlerden süre içerisinde seçme hakkını kullanmayanlar, Türkiye’de ikamet etme süresine bakılmaksızın, Türk vatandaşlığını Bakanlık kararıyla yeniden kazanabilirler.

III) Vatandaşlığın Evlenme Yoluyla Kazanılması

Bir Türk vatandaşı ile evlenme doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilir. Başvuru sahiplerinde;

• Aile birliği içinde yaşama,
• Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,
• Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama,

Şartları aranır.

Başvuru esnasında toplanacak belgeler;

• İsteği belirten form dilekçe
• Türk vatandaşı eşe ait müracaat makamlarınca sistemden alınan nüfus kayıt örneği
• Kişinin hangi devlet vatandaşı olduğunu gösteren pasaport veya benzeri belge, vatansız ise temininin mümkün olması halinde buna ilişkin belge
• Kişinin kimlik bilgilerini gösteren doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi belge
• Yerleşim yeri Türkiye’de bulunuyor ise en son tarihli ikamet tezkeresi
• Herhangi bir suç nedeniyle hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunuyor ise onaylı bir örneği.
• Kişinin doğum tarihinin ay ve günü bulunmuyorsa, doğum tarihinin tamamlanması için ülkesinin yetkili makamlarından alınmış belge, belgenin temin edilememesi halinde ise 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 39 uncu maddesi gereğince işlem yapılmasını kabul ettiğine dair imzalı beyanı.
• Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz,

Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde aile birliği içinde yaşama şartı aranmayacaktır. Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyiniyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.

IV) İstisnai Durumlarda Vatandaşlık Kazanımı

Bazı hallerde vatandaşlık kazanımı kendine özgü sebeplere dayanabilmektedir. Buna göre;

• Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler,
• 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununu madde 31/1-j kapsamında ikamet izni alanlar ile Turkuaz Kart sahibi yabancılar ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu,
• Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler,
• Göçmen olarak kabul edilen kişiler,

Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşlığı kazanabilirler.

Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek hali bulunanların talepleri Bakanlıkça reddedilir.

V) Başvuru Süreci

Türk Vatandaşlığının kazanılmasında başvurular yurt içinde yerleşim yerinin bulunduğu valiliğe (il nüfus ve vatandaşlık müdürlüğü) yurt dışında ise dış temsilciliklere bizzat veya bu hakkın kullanılmasına ilişkin özel vekaletname ile yapılır. Posta ile yapılan müracaatlar kabul edilmemektedir.

Ergin olmayan veya ayırt etme gücünden yoksun bulunan kişilerin vatandaşlıkla ilgili başvuruları veli ya da vasileri tarafından yapılır.

Müracaat ve işlemlerde yabancı kimlik numarası esas alınır.

Başvuru tarihi olarak kişinin form dilekçesinin müracaat makamınca evrak kaydına alındığı tarih esas alınır.

Başvurularda hangi sebebe dayanılıyorsa o çerçevede araştırma yapılmaktadır. Örneğin Türkiye’de ikamet eden ve bu nedenle başvuru yapanlarda;

• Müracaat makamları tarafından ilk etapta bir öninceleme yapılarak şartların varlığı araştırılır.
• Sonrasında ise İl Emniyet Müdürlüğü tarafından kişi hakkında araştırma yapılacaktır.
• Son olarak ise Başvuru İnceleme Komisyonunca;
  • Başvuruda aranan şartları taşıyıp taşımadığı,
  • Soy durumu,
  • Türkçe konuşma yeterliliği,
  • Geçimini ne şekilde sağladığı,
  • Türkiye’nin toplumsal yaşamına uyum sağlayıp sağlamadığı,

Hususlarının tespiti için mülakata tabi tutulur.

Evlilik nedenli başvurularda ise önce emniyet güçleri tarafından başvuran yabancının;

• Aile birliği içinde yaşayıp yaşamadığı,
• Evlilik birliği ile bağdaşmayacak şekilde fuhuş yapmak ve fuhuşa aracılık etmek gibi davranışlarının olup olmadığı,
• Türk vatandaşlığını kazanmasında milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunup bulunmadığı,

Araştırılır. Devamında ise Komisyonca; Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı ve eşi, komisyon tarafından ayrı ayrı ve birlikte mülakata tabi tutulmak suretiyle evliliğin gerçek bir evlilik ya da Türk vatandaşlığını kazanmak amacıyla yapılmış bir evlilik olup olmadığı araştırılır.

VI) Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığı Kazanma

Bu yolla vatandaşlık kazanımı, 5901 sayılı yasada olmayıp buna bağlı çıkartılan yönetmelikte yer almaktadır.

Buna göre şartlara bakıldığında;

• En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilen,
• En az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarındaki taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı veya kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmuş, en az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarı peşin olarak yatırılan ve tapu siciline üç yıl süreyle devir ve terkini yapılmayacağı taahhüdü şerh edilmek şartıyla noterde düzenlenmiş sözleşme ile taşınmazın satışının vaat edildiği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca tespit edilen,
• En az 50 kişilik istihdam oluşturduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilen,
• En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen,
• En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında Devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilen.
• En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını en az üç yıl elinde tutma şartıyla satın aldığı Sermaye Piyasası Kurulunca tespit edilen,
• En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında katkı payını, kapsamı Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenen fonlarda tutma ve üç yıl sistemde kalma şartıyla bireysel emeklilik sistemine yatırdığı Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen,

Kişiler yatırım yoluyla talepte bulunmaları halinde Cumhurbaşkanı kararıyla vatandaşlık kazanabilirler.

*Vatandaşlık başvurusunun reddi halinde idari yargıda dava açılarak iptali istenebilmektedir. Sürecin konusunda uzman bir vekil aracılığıyla takibi son derece önemlidir.